Kowal bezskrzydły – jak się ich pozbyć? Skuteczne sposoby

Data aktualizacji 02.07.2025

W ciepły letni dzień rzuciły Ci się w oczy gromady czerwono-czarnych robaczków, wylegujących się na murku lub ścianie domu? Ich obecność może wzbudzać niepokój, a gdy występują masowo, stają się prawdziwą zmorą. Te pluskwiaki występują pod nazwą kowal bezskrzydły. Jak się ich pozbyć i czy w ogóle trzeba? Przeczytaj artykuł i poznaj skuteczne metody na ograniczenie występowania kowali w Twojej okolicy! 

Kowal bezskrzydły – jak się ich pozbyć? Najpierw poznaj przeciwnika 

Zanim zaczniesz działać, warto bliżej poznać, z kim dokładnie masz do czynienia. Obecność tego owada w okolicy domu może być niepokojąca ze względu na występowanie w licznych gromadach i specyficzny wygląd – czerwony pancerz z czarnymi wzorami przypominającymi maskę. W rzeczywistości kowal bezskrzydły jest spokojnym i pożytecznym mieszkańcem ogrodu. 

Ten niewielki pluskwiak mierzy nieco ponad centymetr długości i – jak sama nazwa wskazuje – nie ma skrzydeł i zamiast tego porusza się na sześciu nogach. Uwielbia ciepło i promienie słońca, dlatego tak chętnie gromadzi się w zwartych koloniach na nagrzanych murkach, pniach drzew, elewacjach budynków czy ścieżkach ogrodowych. Nocą chowają się w szczelinach i innych suchych, trudno dostępnych miejscach. Jeśli pojawił się w pobliżu Twojego domu to nie przypadek – sprawdź, co jeszcze zwabia je pod siedliska ludzi. 

Dlaczego kowale bezskrzydłe występują blisko domu?

Kowal bezskrzydły przyciągany jest przede wszystkim przez ciepło i dostęp do pokarmu. Do jego smakołyków należy m.in. materiał organiczny, taki jak martwe owady, opadłe nasiona i resztki roślin. W przydomowych warunkach zwykle nie brakuje liści, kory i ściółki, czyli idealnych warunków dla tego pluskwiaka. Co ciekawe, kolonie kowali chętnie wracają w to samo miejsce, jeśli czuły się w nim dobrze i nikt ich nie niepokoił. 

Kiedy i dlaczego warto działać?

Kowal bezskrzydły nie wyrządza bezpośrednich szkód ludziom ani zwierzętom, a jego obecność (niezbyt liczna) zwykle nie wymaga interwencji. Są jednak sytuacje, kiedy zaczynają one wpływać negatywnie na komfort życia.

Głównym z powodów do pozbycia się kowali jest ich nadmierna liczebność. Mają one tendencję do tworzenia dużych gromad, które zajmują w ciągu dnia odsłonięte części w ogrodzie – murki, ściany, ścieżki i pnie. 

Innym problemem może być ich powracanie. Jeśli w Twoim ogrodzie panują warunki sprzyjające budowaniu przez nie siedlisk, będą one chętnie wracały w to samo miejsce. Raz zastosowana metoda odstraszająca zwykle nie wystarcza – konieczne jest wtedy systematyczne działanie.

Warto też wspomnieć o wpływie kowali na infrastrukturę. Często chowają się one w szczelinach elewacji czy między płytami chodnikowymi. W przypadku ich dużej liczebności, z czasem mogą pogłębiać istniejące uszkodzenia lub ułatwić dostęp innym, bardziej inwazyjnym owadom. 

Sprawdzone sposoby na zwalczanie kowala bezskrzydłego

W przypadku nadmiernej liczebności i wyraźnego wpływu na ogród, infrastrukturę czy po prostu swobodne funkcjonowanie, wiele osób szuka skutecznych metod pozbycia się kowali z ogrodu. Poniżej przygotowaliśmy dla Ciebie kilka alternatyw – od naturalnych i domowych, aż po środki chemiczne i pomoc specjalistyczną. 

Metody naturalne 

Najbardziej przyjazne dla środowiska i skuteczne do radzenia sobie z kowalem bezskrzydłym. Działają one odstraszająco, a nie niszczą całej populacji. To szczególnie istotne, biorąc pod uwagę ogólną pożyteczność tego gatunku.

Sprzątanie i porządkowanie ogrodu

Usuwaj regularnie opadłe liście, korę, resztki roślin i inne organiczne odpadki. W ten sposób ograniczysz kowalowi dostęp do pokarmu i tym samym skłonisz go do szukania nowego siedliska. Im czystszy ogród, tym mniej atrakcyjny dla pluskwiaka. Warto także przekopywać glebę wokół pni drzew i usuwać ściółkę z okolic fundamentów.

Uszczelnianie szczelin i zakamarków

Kowale po zmroku chętnie chowają się w szczelinach murków, płyt chodnikowych, fugach i przy fundamentach. Jeśli co roku widujesz je w tych samych miejscach – warto uszczelnić je silikonem. To ochrona nie tylko przed tym konkretny gatunkiem, ale też innymi, bardziej inwazyjnymi szkodnikami. 

Przenoszenie kolonii za pomocą deski

Możesz wypróbować sposób z drewnianą deską. Połóż ją na noc w miejscu częstego bytowania kowali. Robaki schowają się pod nią, szukając ciepła, a rano będziesz mógł je przenieść w inne, oddalone miejsce, np. w okolice kompostownika. 

Sadzenie roślin odstraszających kowale

Niektóre rośliny wydzielają zapachy, które są wyjątkowo nieprzyjemne dla kowala bezskrzydłego. Najlepiej sprawdzają się:

• lawenda – pachnąca, miododajna i dekoracyjna.
• mięta pieprzowa – intensywna i szybko się rozrasta.
• nagietek lekarski – działa odstraszająco na wiele owadów.
• kocimiętka – estetyczna, lubiana przez koty, nielubiana przez kowale.
• wrotycz pospolity – silnie aromatyczny, skuteczny przeciwko wielu owadom, ale stosowany z umiarem.

Posadź te rośliny przy murkach i wejściach, aby zniechęcić pluskwiaka do przebywania w tych rejonach. 

Domowe środki odstraszające  

Jeśli chcesz zadziałać szybko i skutecznie, ale bez użycia chemii – domowe sposoby będą idealnym rozwiązaniem. Możesz je łatwo przygotować z produktów, które najpewniej masz już w kuchni. 

Oprysk z octu i wody 

Ocet spirytusowy ma silny zapach, który odstrasza wiele zwierząt – w tym kowale bezskrzydłe. Działa drażniąco na ich receptory zapachowe, uniemożliwiając im orientację w terenie. 

Aby przygotować środek, wymieszaj szklankę octu 10% ze szklanką wody i przelej do butelki z atomizerem. Spryskaj murki, ściany, elewacje i inne miejsca, gdzie gromadzą się pluskwiaki. Unikaj rozpylania w pobliżu roślin, gdyż roztwór może je zniszczyć. 

Roztwór z szarego mydła i ciepłej wody 

Szare mydło działa oblepiająco i narusza naturalną warstwę ochronną owadów, co sprawia, że stają się mniej aktywne i mniej chętne do powrotu. 

Rozpuść dwie łyżki startego szarego mydła w litrze ciepłej wody i przelej do butelki z atomizerem. Stosuj oprysk w miejscach bytowania kowali najlepiej przez kilka dni – rano i wieczorem.

Olejki eteryczne w sprayu lub na waciku 

Niektóre olejki pochodzenia naturalnego odstraszają owady dzięki swemu intensywnemu zapachowi. Najlepsze efekty dają olejek lawendowy, eukaliptusowy, miętowy i z drzewa herbacianego. 

Dodaj 10–15 kropli do 500 ml wody, wymieszaj i rozpyl w miejscach, gdzie widujesz kowale. Możesz też nasączyć olejkiem waciki i umieścić je w szczelinach, pod parapetami lub na tarasie. Zapach należy odświeżać co kilka dni.

Pułapki 

Czasem skuteczną metodą okazuje się zwabienie kolonii w jedno miejsce zamiast działania powierzchownego. Tak złapane kowale można przenieść w inne miejsce, z dala od domu czy ogrodu. 

Utrudnienie przemieszczania się – posypka z popiołu lub piasku

Kowale nie przepadają za sypkimi powierzchniami, ponieważ trudno im się po nich poruszać. Rozsyp cienką warstwę popiołu lub piasku w miejscach, gdzie często je widujesz, a skutecznie zniechęcisz je do powrotu. Metoda ta sprawdzi się też w ogrodzie warzywnym.  

Pudełko z ziemią i resztkami roślinnymi

Możesz stworzyć też kontrolowaną „kryjówkę” dla kowali. Do kartonowego pudełka nasyp odrobinę ziemi, dodaj suche liście, trochę nasion lub kompostu. Ustaw pułapkę w obrębie ogrodu – tak skonstruowany wabik będziesz mógł z łatwością wynieść poza posesję wraz z nieproszonymi gośćmi. 

Miseczka z wodą i płynem do naczyń

Inną alternatywą – pasywną, ale skuteczną – jest stworzenie pułapki zanętowej. Do płaskiej miski lub pojemnika wlej wodę z dodatkiem kilku kropel do mycia naczyń. Umieść naczynie najlepiej blisko murku lub w rogu tarasu. Owady, które podejdą do niego z ciekawości – wpadną do środka i będą miały problem, żeby się wydostać. 

Środki chemiczne 

Choć kowal nie jest groźny, a nawet przyczynia się do porządku biologicznego w przyrodzie – w niektórych sytuacjach może stanowić poważny problem. W przypadku liczebności, nad którą nie sposób zapanować – konieczne może okazać się zastosowanie chemii. Działanie to powinno mieć jednak swoje uzasadnienie i być przeprowadzane z zachowaniem ostrożności.

Preparaty owadobójcze w sprayu

W marketach znajdziesz gotowe środki owadobójcze w sprayu, które zawierają substancje o działaniu kontaktowym. Owad po spryskaniu ginie w ciągu kilku sekund. Zaletą jest wysoka skuteczność, ale należy korzystać z preparatu zgodnie z zaleceniami producenta. 

Granulaty lub proszki do rozsypywania wokół budynku

To dobra opcja, aby stworzyć barierę ochronną wokół domu. Granulat wystarczy rozsypać przy fundamentach, tarasach, ścieżkach lub altanach. Substancje zawarte w produkcie pozostają aktywne przez kilka dni, a nawet tygodni. 

Uwaga! Tego typu preparaty mogą zaszkodzić również innym zwierzętom! 

Koncentraty do oprysku z opryskiwacza ciśnieniowego

To bardziej profesjonalna forma interwencji, która polega na nanoszeniu preparatu zgodnie z instrukcją za pomocą urządzenia do oprysku. Sprawdzają się na większych powierzchniach, np. elewacjach, murkach, płytkach tarasowych. 

Uwaga! Z uwagi na siłę działania lepiej stosować preparat z dala od roślin, które mogą ulec poparzeniu po kontakcie  z substancją. 

Pomoc specjalisty – kiedy warto?

Zdarzają się na tyle poważne sytuacje, w których każda z powyższych metod okazuje się nieskuteczna. Jeśli kolonie zamiast wyprowadzki, stają się większe i zaczynają wchodzić do domu – czas skontaktować się z firmą od dezynsekcji. 

Specjalista dokona oględzin domu i wskaże, gdzie dokładnie bytują kolonie. Może pomóc w identyfikacji powodu powrotu kolonii, np. nagromadzenie materiału w ogrodzie czy nieszczelność elewacji. Takie firmy dysponują środkami o znacznie większej skuteczności i przy okazji bezpieczniejszymi, ponieważ działającymi punktowo i profesjonalnie. 

Przeciwdziałanie nawrotom kowali bezskrzydłych 

Jednorazowe pozbycie się kowali z otoczenia to nie wszystko. Równie ważne jest działanie profilaktyczne, dzięki któremu nie wrócą one szybko w to samo miejsce. Najlepiej działać już na wczesnym etapie pojawienia się ich przy budynkach i w ogrodzie – wtedy masz szansę na największą skuteczność. 

Usuwanie naturalnych kryjówek i pokarmu 

Podstawą prewencji jest usunięcie z ogrodu materiału organicznego, który stanowi dla kowala pożywienie i naturalną kryjówkę. Pluskwiaki bardzo chętnie zimują i rozmnażają się w miejscach, które pozostają przez długi czas nienaruszone – sterty liści, kora, ściółka, nieużywane doniczki, drewniane skrzynie czy stosy gałęzi przy murze. 

Regularne sprzątanie ogrodu, zwłaszcza jesienią czy wczesną wiosną znacznie ograniczy ilość występowania kowali, ponieważ teren ten wyda mu się nieatrakcyjny. 

Zabezpieczanie szczelin i przestrzeni wokół domu

Uszkodzenia elewacji, przerwy między płytkami tarasowymi czy szczeliny w murkach to potencjalne siedliska dla kowali. Regularne uszczelnianie tych miejsc ograniczy im możliwość chowania się i skłoni do przeniesienia na inny teren. Tego typu naprawy uchronią Cię też przed poważniejszymi zniszczeniami, np. z powodu mrówek, os czy szerszeni. 

Stała obecność roślin odstraszających

Zamiast skupiać się wyłącznie na interwencji, warto zadbać też o stały element ochronny wokół domu. Sadzenie roślin zapachowych, takich jak lawenda, mięta pieprzowa, nagietek lekarski, wrotycz czy kocimiętka skutecznie odstraszy nie tylko kowala, ale też inne uciążliwe owady, np. komary i muchy. 

Ograniczenie dostępu do miejsc zimowania

Zimą kowale szukają zakamarków, w których będzie ciepło i spokojnie. Jeśli nie chcesz przywitać nowego sezonu z tymi pluskwiakami – unikaj zostawiania stert drewna, niezabezpieczonych worków z korą lub ziemią, czy gęsto ustawionych doniczek. Brak kryjówek zmusi je do emigracji w inne miejsce. 

Monitorowanie i szybka reakcja 

Największym elementem skutecznej profilaktyki jest regularna obserwacja. Im szybciej zauważysz, że kowale gromadzą się przy domu w niepokojąco dużej ilości, tym bardziej skuteczne będą Twoje działania. Pamiętaj jednak, że pojedyncze osobniki to nie powód do obaw.

Podsumowanie 

Kowal bezskrzydły – jak się ich pozbyć? To pytanie zadaje sobie wiele osób, ale czy słusznie? Te pozornie groźnie wyglądające pluskwiaki nie stanowią zagrożenia dla ludzi i zwierząt, a do tego pomagają porządkować ogród z odpadów organicznych. Jednak, gdy ich kolonie stają się zbyt liczne, a one zajmują miejsca często użytkowane, warto spróbować się ich pozbyć. 

Najlepsze są metody naturalne, które nie mają na celu unicestwić kowali, ale skłonić do przeniesienia się w inne miejsce. Pamiętaj, aby działać od razu, gdy zauważysz niepokojące skupiska w okolicach domu. 

Najczęściej zadawane pytania (FAQ) 

Czy kowal bezskrzydły wchodzi do domu?

Zdarza się to bardzo rzadko. Kowale bezskrzydłe preferują środowisko zewnętrzne – suche, nasłonecznione i spokojne. Jeśli jednak w pobliżu domu jest ich bardzo dużo, a przy tym występują szczeliny w elewacji, nieszczelne drzwi balkonowe czy otwarte piwnice, mogą sporadycznie pojawić się wewnątrz. Zazwyczaj jednak nie mają powodu, by tam wchodzić.

Czy kowal bezskrzydły gryzie ludzi lub zwierzęta?

Nie. Kowal bezskrzydły jest zupełnie niegroźny – nie gryzie, nie żądli i nie przenosi chorób. Działa raczej odstraszająco swoim wyglądem, ale nie atakuje i nie jest agresywny. Dla ludzi i zwierząt domowych jest całkowicie bezpieczny.

Czy kowale niszczą rośliny?

W większości przypadków nie. Kowale żywią się martwą materią organiczną: opadłymi nasionami, martwymi owadami i resztkami roślin. Tylko w skrajnych przypadkach – np. w dużym zagęszczeniu lub przy braku pożywienia – mogą zainteresować się młodymi siewkami w ogrodzie warzywnym.

Jak długo żyje kowal bezskrzydły?

Dorosły kowal żyje od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od warunków pogodowych i dostępu do pokarmu. Cykl rozwojowy od jaja do dorosłego osobnika trwa około 4–6 tygodni. Zimują zwykle w formie dorosłej, by na wiosnę rozpocząć rozmnażanie.

Czy kowale są pożyteczne?

Tak – mimo że bywają uciążliwe, pełnią pożyteczną funkcję w ekosystemie. Przyczyniają się do rozkładu martwej materii roślinnej i owadziej, pomagając utrzymać równowagę biologiczną w ogrodzie.

Czy można się ich pozbyć bez zabijania?

Tak. Istnieje wiele skutecznych, naturalnych i nieszkodliwych metod – takich jak przenoszenie kolonii, opryski z octu lub olejków eterycznych, sadzenie odstraszających roślin czy ograniczanie kryjówek. W większości przypadków wystarczy konsekwentna prewencja.

Bibliografia 

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kowal_bezskrzyd%C5%82y
2. https://ekoetos.pl/kowal-bezskrzydly-szkodnik-czy-sprzymierzeniec/
3. https://parkilodzkie.pl/bpk/o-parku/artykuly/1411-kowale-bezskrzydle-pozyteczne-pluskwiaki
4. https://praktycznewnetrza.com/kowal-bezskrzydly-jak-sie-ich-pozbyc-radzimy
5. https://www.youtube.com/watch?v=sKyBpGgJl90